Veel jongeren in Nederland hebben mentale klachten zoals angst, stress of somberheid. Toch zoekt maar een deel van hen hulp. Vaak gebeurt dat pas laat. Om te begrijpen waarom, deden onderzoekers van de Universiteit Maastricht, Amsterdam UMC en stichting @ease een studie.
De onderzoekers spraken met jongeren van 12 tot 25 jaar die een @ease-inloophuiskamer bezochten. In open gesprekken vertelden jongeren hoe zij het zoeken van hulp ervaren. Uit de analyse van deze gesprekken kwamen vier hoofdthema’s:
- Houding ten opzichte van psychische problemen en hulp zoeken
- Toegang tot de zorg
- Ervaringen in de zorg zelf
- Suggesties van jongeren voor verbetering
1. Houding ten opzichte van psychische problemen en hulp zoeken
Veel jongeren vertelden dat ze hun problemen eerst zelf probeerden op te lossen. Pas wanneer de klachten erger werden, overwogen ze om hulp te zoeken. Voorbeelden waren aanhoudende somberheid, angst of het niet meer kunnen bijbenen op school.
Een belangrijke reden om geen hulp te zoeken, was schaamte. Jongeren gaven aan dat ze bang waren dat anderen hen zouden beoordelen als zwak of raar. Ze wilden hun problemen vaak niet delen met ouders, vrienden of docenten.
Daarnaast bleek dat jongeren niet altijd goed wisten wat mentale klachten zijn of dat er behandelingen bestaan. Daardoor herkenden ze hun eigen problemen soms niet als iets waarvoor hulp mogelijk is.
2. Toegang tot de zorg
Wanneer jongeren wél besloten om hulp te zoeken, kwamen ze nieuwe obstakels tegen.
- Onbekendheid: jongeren gaven aan dat ze vaak niet wisten waar ze terecht konden. Het zorgsysteem werd als ingewikkeld ervaren.
- Gebrek aan informatie: duidelijke uitleg over welke hulp er is, hoe je die kunt krijgen en wat het kost, was vaak niet beschikbaar.
- Wachttijden: jongeren vertelden dat lange wachtlijsten hen ontmoedigden. Ze hadden niet altijd zicht op alternatieven tijdens het wachten.
- Verwijzing via de huisarts: sommige jongeren vonden dit lastig. Ze waren bang dat hun klachten niet serieus genomen zouden worden. Ook vonden sommigen het moeilijk om hun verhaal in de spreekkamer te vertellen.
Deze factoren maakten dat de stap naar hulp voor veel jongeren groot bleef, zelfs wanneer zij er klaar voor waren.
3. De zorg zelf
Jongeren die uiteindelijk zorg kregen, spraken zowel positieve als negatieve ervaringen uit.
Positieve ervaringen
- Jongeren noemden een persoonlijke benadering belangrijk
- Ze waardeerden het wanneer professionals goed luisterden en echt tijd voor hen namen
- Plekken waar je zonder afspraak terecht kon, gaven jongeren het gevoel dat de drempel lager was.
Minder positieve ervaringen
- Jongeren vertelden dat er soms weinig maatwerk was. De zorg voelde te standaard of te weinig afgestemd op hun situatie
- Sommige jongeren vonden dat er te veel nadruk lag op diagnoses en minder op henzelf als persoon
- Het contact met hulpverleners werd soms als zakelijk of afstandelijk ervaren
Deze ervaringen lieten zien dat de manier waarop zorg wordt aangeboden, voor jongeren veel uitmaakt.
4. Suggesties van jongeren
De jongeren deden zelf ook voorstellen voor verbetering. Zij noemden onder meer:
- Meer openheid over psychische problemen
- Betere informatie over behandelingen, wachttijden en mogelijkheden tijdens het wachten
- Laagdrempelige plekken zoals @ease waar je zonder afspraak terecht kunt
- Meer persoonlijke zorg waarbij naar de hele situatie van de jongere wordt gekeken
Volgens de jongeren zouden deze verbeteringen de stap naar hulp kleiner maken.
Wat dit onderzoek duidelijk maakt
- Houding: jongeren wachten vaak lang met hulp zoeken, proberen het eerst zelf en ervaren schaamte of een gebrek aan kennis.
- Toegang: wie wel hulp wil, loopt tegen obstakels aan zoals onbekendheid, gebrek aan informatie, lange wachttijden en de drempel van de huisarts.
- Zorg zelf: positieve ervaringen gingen over persoonlijke aandacht en luisteren. Negatieve ervaringen over weinig maatwerk, te veel nadruk op diagnoses en afstandelijk contact.
- Suggesties: jongeren deden concrete voorstellen voor verbetering zoals openheid, informatie en laagdrempelige plekken.
Benieuwd naar alle resultaten?
Je kunt hier het volledige wetenschapplijke artikel lezen met de titel “Barriers and facilitators on the pathway to mental health care among 12-25 year olds “.
Heb je vragen over ons wetenschappelijk onderzoek? Neem gerust contact op, we vertellen je er graag meer over.