In Nederland groeit de aandacht voor de mentale gezondheid van jongeren. Dat is hard nodig: meer dan de helft van de 18- tot 24-jarigen heeft ooit psychische problemen gehad. Om beter te begrijpen wat jongeren helpt, lopen er sinds 2018 drie wetenschappelijke onderzoeken naar de methodiek van @ease.
De gevolgen zijn groot. Wie op jonge leeftijd kampt met mentale problemen, loopt meer risico om vast te lopen op school, werk of in sociale relaties. Het risico op schooluitval en zelfs op zelfdoding is hoger. Daar komt bij dat mentale problemen ook de samenleving veel geld kosten, bijvoorbeeld door zorggebruik en gemiste opleidings- of werkjaren.
Jongeren vinden weg naar hulp niet
Veel jongeren vinden de weg naar hulp niet. De drempels zijn hoog: lange wachttijden, ingewikkelde verwijzingen en zorgen om privacy. Bij 18 jaar komen er extra barrières bij, omdat jongeren overstappen van de jeugdzorg naar de zorg voor volwassenen.
@ease biedt laagdrempelige steun
Om jongeren sneller en laagdrempeliger steun te bieden, werd in 2018 @ease opgericht. Hier kunnen jongeren van 12 tot 25 jaar gratis en anoniem binnenlopen voor een gesprek met leeftijdsgenoten. Inmiddels zijn er verspreid over Nederland meerdere locaties en een landelijke chatfunctie.
Drie onderzoeken naar effecten van @ease
Maar helpt dat ook echt? Om die vraag te beantwoorden startte in 2018 en 2023 een drietal onderzoeken door een onderzoeksconsortium onder leiding van Maastricht University (UM), samen met andere universiteiten en ggz-instellingen.
- Uitkomsten van de bezoeken aan @ease (2018–2023): deze 5-jarenstudie keek naar hoe jongeren zich voelen vóór en na hun gesprekken bij @ease. Dit deel is klaar en de resultaten zijn bekend.
- Kosten en risicogroepen (sinds 2023, nog bezig): dit onderzoek kijkt naar de kosten van psychische problemen en naar welke jongeren extra risico lopen. Dit onderzoek loopt nog.
- Langetermijneffecten (sinds 2023, nog bezig): dit onderzoek volgt jongeren na hun bezoek om te zien of de verbeteringen ook blijven na 3, 6 en 12 maanden. Ook dit onderzoek is nog in uitvoering.
Onderzoek 1: Jongeren voelen zich beter na een bezoek
Het eerste onderzoek keek naar de directe uitkomsten van @ease-bezoeken. Jongeren vulden na hun gesprekken korte vragenlijsten in. Daarin gaat het om:
- Psychische klachten zoals stress en somberheid
- Functioneren op school, werk en sociaal vlak
- Schoolverzuim
- Zorggebruik in de maanden ervoor
Counsellors beoordeelden daarnaast hoe het gaat met sociaal functioneren (SOFAS) en of er sprake is van suïcidale gedachten.
De eerste resultaten
De analyses (januari 2018-januari 2023) lieten al duidelijke verbeteringen zien:
- Jongeren ervoeren minder stress en voelden zich beter in hun dagelijks leven
- Schoolverzuim daalde met bijna 30%, vooral bij jongeren die meerdere keren terugkwamen
- Meer jongeren vonden hun weg naar verdere hulp, zoals de huisarts of een studieadviseur
- De waardering voor @ease was hoog: jongeren gaven hun bezoek gemiddeld een 4,5 van de 5
Bijzonder is dat de meeste jongeren bij hun eerste bezoek ernstige psychische klachten rapporteerden. Toch bleek een relatief korte interventie al verschil te maken. De volledige onderzoeksresultaten werden gepubliceerd in 2024.
Onderzoek 2: Kosten en risicogroepen
Het tweede onderzoek kijkt naar de maatschappelijke kosten van psychische problemen bij jongeren en naar de groepen die het meeste risico lopen. Uit eerder onderzoek bleek dat depressie bij jongeren de samenleving jaarlijks honderden miljoenen euro’s kost. Schooluitval en zorggebruik spelen daarin een grote rol.
Door precies te berekenen wat de situatie van jongeren bij @ease kost in termen van schoolverzuim en zorggebruik, krijgen beleidsmakers beter inzicht in waar preventie en steun het meeste oplevert.
Wat wordt onderzocht?
De onderzoekers berekenen de gemiddelde kosten van schoolverzuim en zorggebruik in de drie maanden vóór het eerste bezoek aan @ease. Vervolgens kijken ze welke factoren samenhangen met hogere kosten.
Wie lopen meer risico?
Uit eerdere studies en de eerste analyses blijkt dat jongeren kwetsbaarder zijn als zij:
- Alleen wonen
- Een ouder met psychische problemen hebben
- Vaker school missen
- Geen werk of studie hebben
Door deze risicogroepen beter in beeld te brengen, kunnen gemeenten en zorginstellingen gerichter investeren in ondersteuning.
Onderzoek 3: Effecten op langere termijn
Het derde onderzoek bekijkt de langetermijneffecten van @ease. Hoe werkt dit onderzoek? Jongeren die instemmen met vervolgonderzoek krijgen na 3, 6 en 12 maanden opnieuw een vragenlijst. Zo wordt duidelijk of de verbeteringen ook na hun laatste bezoek aanhouden.
Wat verwachten de onderzoekers?
De verwachte uitkomst is dat jongeren niet alleen direct, maar ook maanden later minder stress ervaren, beter functioneren en minder school verzuimen. Internationale voorbeelden, zoals headspace in Australië, laten zien dat dit mogelijk is: daar bleven effecten op psychisch welzijn drie maanden na afloop zichtbaar.
Voor Nederland is dit onderzoek uniek. Er is nog nauwelijks gekeken naar langetermijneffecten van laagdrempelige, peer-to-peer initiatieven.
Internationaal waardevolle inzichten
@ease staat niet op zichzelf. Wereldwijd zijn vergelijkbare initiatieven ontstaan, vaak geïnspireerd door headspace in Australië. Daar zijn honderden centra waar jongeren zonder drempels terechtkunnen. Ook in landen als Ierland, Duitsland, Frankrijk en Canada zijn dergelijke plekken opgezet.
Het bijzondere van @ease is de sterke nadruk op peer-to-peer gesprekken: jongeren praten vooral met leeftijdsgenoten die weten hoe het is om problemen te ervaren. Dat verlaagt de drempel om binnen te stappen en vergroot het gevoel van herkenning.
De onderzoeken naar @ease leveren daarom ook internationaal waardevolle inzichten op.
Benieuwd naar het volledige artikel?
Je kunt hier het volledige protocol lezen met de titel “@ease peer-to-peer youth walk-in centres in The Netherlands: A protocol for evaluating longitudinal outcomes, follow-up results and cost-of-illness”
Heb je vragen over ons wetenschappelijk onderzoek? Neem gerust contact op, we vertellen je er graag meer over.